Novruz bayramı haqqında inşa

Adı nə olursa olsun, mədəniyyətimizdə bayramlar həmişə birləşdirici gücə malik olub.  Bayramlarda kin və nifrət unudulur, sevgi, dostluq, sülh uca tutulurdu. Dini və milli bayramlar uzaq-uzaq insanları daha da yaxınlaşdırıb… Sevgi xəmirinin mayası olan bayramlar keçmişdən bu günə yaşatdığımız və yaşatdığımız ortaq mədəni dəyərlərimizdir.  Bayram günlərində keçmişdən gətirdiyimiz dəyərləri yeni nəsillərə ötürürük. Uzun tarixi keçmişi olan Novruz bizi bir-birimizə daha da yaxınlaşdıran, bir-birimizə bağlanmağa kömək edən bir bayramdır.

Ən sevdiyim fəsil

Düşünürəm ki, bahar bizim sevimli fəsilimizdir. Qış aylarından və sərt soyuqdan uzaqlaşaraq təbii həyata qarışırıq. Təkcə həyatımız yaxşılaşmır, özümüzü daha canlı hiss edirik.  Ölkəmizdə yazın gəlişi Novruz adı ilə qeyd olunur. Fərqli vaxtlarda olsa da, martın 21-dən iyunun 22-nə kimi çox daha gözəldir.

Qədim mədəniyyətlərə görə, 21 mart martın 22-nə təsadüf edəndə qeyd olunur. Həyatın yenidən başladığı hiss olunduğu üçün yaz aylarının başlanğıcı kimi qəbul edildi. Yeni gün və ya Novruz adı ilə min illərdir xatırlanır.  Dövlət bayramı olmasa da, Balkanlardan Orta Asiyaya qədər müxtəlif hekayə və dastanlar əsasında qeyd olunur.  Baharın gəlişini qeyd edərək gözəl vaxt keçirin.

Yazın gəlişi Novruzun gözəlliklərindən, insanlardakı dəyişikliklərdən biridir. İnsanlar bu günləri coşqu ilə qeyd edərək, onlardan maksimum yararlanırlar. Onlar tez-tez xəstələnmirlər və günlər uzandıqca özlərini daha yaxşı hiss edirlər. Papatyalar kimi bitkilər çiçək açır və kəpənəklər ətrafa uçur və insanlar özlərini daha rahat hiss edirlər.

Novruz bayramı haqqında inşa

21 mart Novruz bayramıdır. Bu günün bayram sayılmasının səbəbi yazın ilk günü olmasıdır.  “Yeni gün” anlayışı “yeni” mənasını verən “nev” və “gün” mənasını verən “ruz” sözlərinin birləşməsindən yaranmışdır. Novruz ana təbiətin dirilməsidir. Qış boyu ölü qalan və dincələn təbiətin yenidən oyanmasıdır.  Novruzun simvolu çiçəklərdir; Çünki Novruz gülləri ən erkən açan çiçəklərdir.  Kənd uşaqlarının bəlkə də ən vacib əyləncələrindən biri də bahar gələndə Novruzu dağlarda, çöllərdə toplamaqdır.

Tapdıqları hər novruz çiçəyinə sevinirlər, sanki bir xəzinə tapmışlar. Nəhayət, əllərində bir bağlama Novruz, ürəklərində sevinclə evə qayıdırlar. Rəngarəng çiçəklər və axan çaylarla bəzədilmiş yaşıl təbiət sizə cənnəti xatırladır.  İnsanın cənnət adlandırdıqları yerin olub-olmadığını düşünməyə bilməzsən. Dünya bir anda dəyişir. Payızda yarpaqlarını tökən və bir daha bitməyəcəkmiş kimi cansız görünən ağaclar qısa müddətdə çiçək açır və sonra yaşıl rəngə boyanır. Dünyanın hər yerindən rəngarəng, cıvıldayan quşlar baharın gəldiyi yerə axışır. Onlar yuva qurmağa, bir-birlərinə serenada oxumağa və flört etməyə başlayırlar.  Yoldaşını seçən öz yuvasını qurur, yuvasının quşu olur. Əkin sahələrinin yaşıllığı göy mavisi ilə birləşdikdə möhtəşəm rəng harmoniyası əldə edilir.

Bahar fəsillərin ən gözəli və ən zərifidir. Bu gözəl olardı;  amma tez bitir. Halbuki insanı bir il xoşbəxt etmək üçün bir gün də kifayətdir.  Özümüzü beton küçələrə bağlayan bizlər indi təbiətə çıxmalıyıq. Həyatın bütün gözəllikləri təbiətdədir. Saflıq, təmizlik, nəfəs, qoxu var.  Təbiət beş duyğu orqanımızı ən mükəmməl şəkildə istifadə edə biləcəyimiz yerdir.  Təbiətlə əlaqəmizi kəsməyək. Heç olmasa bir dəfə dağlara, çöllərə çıxaq, qaçaq, gül yığaq, dərindən nəfəs alaq.  Gəlin ana təbiəti qucaqlayaq.

Novruz mənəvi dəyərlərimizin aynasıdır

Novruz yazın müjdəçisidir… Bir mənada uzun qışdan sonra köhnəlmiş hissələrimizin təmiridir.  Novruz türk mifologiyasında “günəşin Qoç bürcünə girdiyi yeni gün” deməkdir. Bu bayram türk əsilli toplumların ortaq məxrəcidir. Novruz türkləri türklərə bağlayan güclü mədəni bağdır.  Türk əsilli toplumlar Novruz sayəsində bir-birinə bağlanır. Türk dünyasında “Sultan Novruz” olaraq adlandırılan bu bayram Çin səddindən Adriatik okeanına qədər türklərin varlığını davam etdirdiyi geniş bir coğrafiyada qeyd olunur. Avrasiyanın ortaq bayramı olan Novruz təkcə türklərin bayramı deyil. İranlılar, bəhailər və əfqanlar da öz adət-ənənələrinə uyğun olaraq bu bayramı coşqu ilə qeyd edirlər.

Novruz müxtəlif adlarla tanınsa da, ən çox yayılmış ad “Novruz (yeni gün)” dir.  Bu yaz bayramı bizi sevgi, dostluq, sülh, həmrəylik və qardaşlıq hissləri ilə doldurur. Qışda bizdən uzaqlaşan günəş bizi baharla qızdırır.  Beləliklə, həyata baxışımız daha yaxşı olur.

Yeni ilin başlanğıcı sayılan, maddi və mənəvi təmizlənmənin aparıldığı Novruz ötən əsrlərdə əlimizdən alınmayan qədim bir bayramdır.      Müəyyən mənada dirilişin də simvolu olan bu qədim bayram türklərin İslamı qəbul etməsindən əvvəlki illərə təsadüf edir.

Novruz sevgi, dözümlülük, sevgi, ümid, həmrəylik, ruhi və fiziki yenilənmədir. Ona görə də bu ən qədim bayram ayrılıq elementi olmamalı,  bizi bir-birimizə bağlayan mənəvi bağ olmalıdır; Bir-birini düzgün başa düşmək üçün bir fürsət hesab edilməlidir. Bu, bizdə fərqlərimizdən daha çox oxşarlıqlara və ortaq dəyərlərə malik olduğumuz şüurunu aşılamalıdır. Bu müstəsna gün təbiəti oyandırdığı kimi, qardaşlıq hisslərimizi də oyatmalıdır. 

Bu, bizi bir-birimizə qarşı qoymaq istəyən şər qüvvələrə şillə kimi olmalıdır. Bu, münaqişəyə deyil, müttəfiqliyə yol açmalıdır. Qəlblərə qardaşlıq toxumu səpilməlidir.

Uzun qışda paltarını çıxaran təbiət yazla birlikdə geyinməyə başlayır. Qışda günlər qısalır və uzanır. Tumurcuqlar düşməyə başlayır,hava, su və torpağa… Torpaq dərin yuxusundan oyanır. Baharla təbiət gəlin kimi bəzənir. Bərəkət və ruuzidən xəbər verən çiçəklər açmağa başlayır. Əvvəla bahar bizə güllə göz vurur, qışda solmuş canımızı yaşıllaşdırır. Qış boyu üşüdükcə Novruz odları ürəyimizi isidir. Novruzda təkcə təbiət təzələnmir, biz də ruhən yenilənirik. Qəlbimiz baharın sevincini doya doya yaşayır. Baharın gəlişi ilə qış mövsümündən qalan qalıqları atırıq. Uşaqlıq duyğularımız bayram sevinci, şövqü ilə qəlblərimizin səmasında qanad çalır.  Novruzda təkcə təbiət deyil, ruhumuzda mahiyyətin əksi olan xoş duyğular da dirilir.

Novruz şənlikləri adətən açıq hava tədbirləri ilə başlayır. İnsanlar parklarda, meydanlarda və ya xüsusi tədbirlərdə toplaşır, ənənəvi rəqslər edir, musiqi dinləyir və xüsusi yeməklər yeyirlər.  Novruza xas simvollar da var. Bunlardan ən məşhuru Novruz süfrəsidir. Novruz süfrəsi yeddi əsas simvolik qida və əşyadan ibarətdir: buğda cücərtiləri, yumurta, meyvə, bal, güzgü, od və su. Hər bir simvol yeni başlanğıcı, bolluğu və ya təmizliyi təmsil edir.

Novruz həm də birlik və həmrəylik rəmzidir.  İnsanlar bu bayramı ailələri, qonşuları və camaatları ilə bir araya gələrək qeyd edirlər.  Eyni zamanda, müxtəlif mədəniyyətlərdən olan insanlar fərqliliklərin birgə yaşaması mədəniyyətini təşviq edən Novruz bayramını qeyd edirlər. Bu, insanlar arasında daha yaxşı anlaşma və sülh əldə etməyə kömək edir.

Novruz uzun qışdan sonra təbiətin oyanışıdır… Novruz yazın ilk günü hesab olunur… Bu gündə (21 mart) gecə ilə gündüz bərabərləşir. Odun üstündən tullanmaq, dəmir döymək, yumurta sındırmaq Novruz adət-ənənələridir. Novruz dünyada qeyd olunan ən qədim və ən qədim bayramdır. Sözümü Novruz duası ilə bitirmək istəyirəm:

 “Qoy bu böyük gün türkləri böyük işlərə qədəm qoysun. Qoy bütün dünyada yaşayan xalqlarımızın dostluğu möhkəmlənsin. Allah bizə bərəkət və birlik nəsib etsin. Şər getsin, yaxşılıq çoxalsın. Çətinliklər aradan qalxsın, çətinliklər azalsın. Hər yer nurlu olsun, yolumuz aydın olsun. Türk dünyasının ortaq bayramı Novruz bayramınız mübarək!”