Müəllim haqqında inşa

Müəllimlər cəmiyyətin maariflənməsinə, tərəqqisinə və bəşəriyyətə faydalı olmasına şərait yaradan ən yaxşı bələdçilərdir. Biliklərini tələbələrinə ötürərkən şam kimidirlər. Ətrafını işıqlandırır;  həm də əriyir. Müəllimlər ömrü boyu uşaqlara bilik və müdriklik öyrətməyə, onları ayaq üstə duran, yaşadıqları cəmiyyəti daha da irəli apara bilən insanlar kimi yetişdirməyə çalışırlar. Buna nail olmaq üçün ən azı tələbə qədər çalışırlar və daim özlərini təkmilləşdirməyə çalışırlar.

Bu peşəyə sadiq olan insan üçün müəllimlik onun adını eşidəndə tərəddüd etmək, peşə duyğusu ilə həyəcanlanmaq deməkdir.  Düşünürəm ki, müəllimlik hər şeydən əvvəl dünyanın ən hörmətli peşəsidir desəm, səhv olmaz.

Əlinizi ürəyinizin üstünə qoyduğunuz zaman sakitcə ona yaxınlaşın və “Müəllimlik peşəsi haqqında nə düşünürsünüz?” deyə soruşanda qulağınıza pıçıldayanda səmimi cavab ala bilsəniz nə qədər xoşbəxt olduğunuzu deyə bilərəm. Şübhəsiz ki, doğru yoldasınız, ürəyiniz sizi müşayiət edir və hiss etdiyiniz həyəcanın ritmi ilə ayaqlaşa bilir. Sükunətin hökm sürdüyü bu mühitdə qəlbimin gözləri açılır, qəlbimin dərinliklərindən sevinc göz yaşları kimi bir ovuc sevgi sözü axır. Mən sevgi sözlərini ona görə deyirəm ki, öyrətmək sevgidir, qeyd-şərtsiz sevməyi bacarmaq deməkdir. Bu yolda sənin qəlbindən bələdçi olan birini görəndə, bu ona hörmətlə salam vermək deməkdir.

Müəllimlik peşəsi bütün peşələrdən daha imtiyazlıdır. İmtiyazlı bir peşə sahibi olduğunu düşünən bir çox insanın keçmişində istedadlı müəllim imzası var.

Müəllim haqqında inşa 

Müəllim ömrü boyu nəyisə öyrətməyə, düzgün yol göstərməyə, cəmiyyətə faydalı şəxsiyyətlər yetişdirməyə çalışan insandır. İnsanın tərbiyəsində ailədən sonra ən önəmli şəxsdir.

Müəllimlərimizin bizim üzərimizdə böyük hüquqları var.  Bizi xəmir kimi formalaşdıran, bilik və bacarıqlarla təchiz edən, gələcəyə hazırlayan insanlardır.  İnsanın yaxşı müəllimlə böyüməsi böyük şansdır.  Çünki heykəltəraşın mərməri düzəltdiyi kimi, müəllim də onu formalaşdırır, möhtəşəm edir.  Cəmiyyətin inkişafı üçün təhsilə önəm verilməlidir.  Müəllim təhsilin ən vacib hissəsidir.  Müəllimə dəyər verən cəmiyyətdə təhsilin səviyyəsi yüksəlir ki, cəmiyyət inkişaf etməyə davam etsin.

Üzərimizdə bu qədər haqqı olan müəllimlərimizi sevməli və hörmət etməliyik. Müəllimlərimizi ən çox sevindirəcək uğurlarımızdır. Onları sevindirmək üçün dərslərimizə əhəmiyyət verməli və uğurlu olmalıyıq.

Təsəvvür edək ki, ucsuz-bucaqsız bir yol və yolun sonunda öyrənmək həvəsi ilə yanan onlarla uşaq. Rasional düşünən insan bu qədər uşaq üçün o yola gedərmi? “Yox!”  Onların səsini eşidirmiş kimi hiss edirəm. Əsl müəllim heç düşünmür və o onlarla uşağın alovunu söndürmək, yaralarını sağaltmaq üçün “gedirəm, ailəm, gedirəm, bütün əzizlərim” deməklə. “Hüquqlarınızı bağışlayın.” Bunu deyib yola düşür. Qaranlığın ardınca getdiyi bu sonsuz yolda gözləyən balaca uşağın həyəcanı ona, sevgi yolunda işıq olacaq. Yola çıxan bu qəhrəman müəllim səhra kimi elm gözləyən uşaqlara bir damcı su həsrətini yaşadacaq, təhsil şərbətini içib susuzluğunu yatıracaq. Çünki almadan verir, nə qədər verirsə, bir o qədər artar, çoxaldıqca həyatı daha da əhatə edər. Gücünü sevgidən alan müəllim olmaq belədir.

Müəllimliyin sevincini yaşamış, müəllimlik peşəsinin böyüklüyünə inanan bir müəllim kimi buradakı bütün həmkarlarıma müraciət etmək istəyirəm. Şagirdlərinizin gələcəkdə rastlaşdığınız zaman əlinizi öpmək üçün sizi qucaqlayıb “Müəllim sizə minnətdaram” dediyini görmək və gözlərinizdən axan xoşbəxtlik yaşlarının həzzini yaşamaq istəyirsinizsə, sahib olduğunuz və ya sahib olacağınız bu müqəddəs peşənin dəyərini və haqqını verin. Nəhayət, gözlərinizin içinə baxaraq o parlayan tələbələrinizin sevgi dərmanını heç vaxt qaçırmayın.

Cəmiyyətin təhsil səviyyəsi o cəmiyyətdə müəllimlərə verilən dəyərlə düz mütənasibdir. Müəllimlərə lazımi dəyər verilirsə, təhsil də yaxşı səviyyədədir; Müəllimlərə lazımi önəm verilmirsə, təhsilin səviyyəsi aşağıdır. Təhsil səviyyəsi aşağı olan cəmiyyət heç vaxt inkişaf edə bilməz, bir addım da irəli gedə bilməz və yaşından geri qalmağa məhkumdur.

Müəllimin yeganə qayğısı öyrətmək və təlim strategiyalarını, bilik və bacarıqlarını inkişaf etdirməkdən ibarət olmalıdır. Əgər müəllimə rifah içində yaşaya biləcəyi mühiti təmin edə bilmirsinizsə, onu aclığa məhkum etsəniz, müəllim özünü təkmilləşdirməkdənsə, çörəkpulu qazanmaq üçün pul qazanacaq fəaliyyətlərə üz tutacaq. İndi müəllimlərin maaşı deputatların maaşı bir yana qalsın, demək olar ki, minimum əməkhaqqı ilə eynidir.  

Təsəvvür edin ki, heç məktəbə getməmiş, dərsdə dirsəkləri əzilməmiş, dərs oxumaqla, kitab oxumaqla göz sağlamlığı zədələnməmiş insanlarla az qala eyni maaş alır. Belə cəmiyyətdə müəllimlər xoşbəxt ola bilməz.  Müəllimlər xoşbəxt deyilsə, başqalarını da xoşbəxt edə bilməzlər.

Yaxşı bir müəllim necə olmalıdır

Hər peşədə yaxşı və pis insan olduğu üçün müəllimlik peşəsində də yaxşı və pis insanlar olur. Necə ki, öz işini yaxşı bilən və sevən müəllim gözəl nəsillər yetişdirə bilər; İşini sevməyən, özünü təkmilləşdirməyən müəllim pis nəsillər də yetişdirə bilər.

Müəllim yaşadığı cəmiyyət üçün faydalı olmalıdır. Faydalı olmaq üçün insan ilk növbədə öz peşəsini sevməli, ona hörmət etməli, həyatı boyu öyrənməyə, özünü təkmilləşdirməyə davam etməlidir. Bunu etməyən müəllimlə böyüyəcək uşaqlardan çox şey gözləmək olmaz. Yaxşı müəllim necə olmalıdır və hansı xüsusiyyətlərə malik olmalıdır? İstəyirsinizsə, onları maddə-maddə yazaq.

Yaxşı müəllim;

-Öyrənməyi və öyrətməyi sevməlidir.

 – Peşəsindəki inkişafları izləməli, özünü daim təkmilləşdirməlidir.

 – Danışığına, davranışına, hərəkətinə fikir verməli, ətrafına, tələbələrinə nümunə olmalıdır.

– Təmiz geyinməli və baxımlı olmalıdır.

 – Mehriban, yumşaq nitqli, lakin intizamlı olmalıdır.

 – Uşaqları sevməlidir.

– Mərhəmətli və mərhəmətli olmalıdır.

 – Hər bir fərdin/tələbənin fərqli xüsusiyyətləri ola biləcəyini bilməli və onları olduğu kimi qəbul etməlidir.

 – Səbirli və dözümlü olmalıdır.

 – Qəzəbini cilovlamağı bilməlidir.

 – Ətrafındakı insanlarla yaxşı ünsiyyət qurmağı bilməlidir.

– Yaşadığı cəmiyyətdə baş verən sosial hadisələrlə maraqlanmalıdır.

– Ümumi biliyə və ümumi istedad bacarıqlarına malik olmalıdır.

 – Dilindən düzgün və gözəl istifadə etməlidir.

– Müəllimlik peşəsinə xələl gətirəcək davranışlardan uzaq durmalıdır.

– Tələbələri ilə necə danışmağı, yaxşı yola getməyi bilməlidir.

– Uşaqların problemlərinə qarşı həssas olmalıdır.

– Planlı işləməyi və yaşamağı bilməlidir.

 Gördüyünüz kimi, yaxşı müəllimin xüsusiyyətlərini güllə nöqtələrində yazmışıq.  Təbii ki, bu maddələrə əlavə ediləcək daha çox məsələlər var. Amma ümumiləşdirsək, müəllim ən yaxşı nümunə olmalıdır

Bir müəllim 

İnsanlar təbii olaraq hər yaşda öyrənməyə can ataraq böyüyürlər. İnsanların həyatı öyrəndiyi ən yaxşı yerlərdən biri də məktəbdir. Məktəb şagirdlərin ikinci ailəsidir, müəllimlər isə onların ikinci ana və atasıdır.

Müəllimlik yalnız alınan kurslarla məhdudlaşa bilməyən vacib bir həyat peşəsidir. Özlərindən əvvəl başqaları üçün yaşamaq onlara xas bir fikirdir. Səbir, sədaqət və vaxt tələb olunur. Evə iş gətirən və peşəsi həyat tərzinə çevrilən vəzifələrdən biridir. Sən ancaq oxumağı, yazmağı və biliyi öyrətməklə məsul olsan da, yenə də bütün problemlərimizə böyük sədaqətlə böyük maraq göstərirdin. Sən bizə həyatın lüğət mənasından daha çox mənası olduğunu öyrətdin. Sən bizi gələcəyin işıqları kimi böyütdün.  “Vətən və millət”in hər şeydən üstün olduğunu, “din və namus”un hər şeyə baxmayaraq daim qorunmalı olan sərvətlər olduğunu söylədiniz. Mənə “dostluğun və qardaşlığın” əhəmiyyətini, “hörmət və qəlbləri qırmamağın” nə qədər gözəl olduğunu öyrətdin. Bizi cəmiyyətə faydalı, xoş xasiyyətli şəxsiyyətlər kimi yetişdirmək ümidi ilə bu günə gətirdiniz. Bəlkə zəhmətinizin qarşılığını aldınız, bəlkə almadınız, amma borcunuzu yerinə yetirdiniz.

Müəllimlik insanlar tərəfindən ən asan peşə kimi görünür. İnsanların ən çox hörmət və fədakarlıq tələb edən peşəni niyə asan hesab etdiyini başa düşə bilmirəm. Halbuki müəllimlik bəşər tarixində ən mənalı və ölməz peşədir.  Müəllimlik elə bir peşədir ki, təkcə peşə həyatını deyil, bütün insan həyatını əhatə edir. Bu səbəbdən də digər peşə qruplarından fərqlənmiş və bu fərqi qoruyub saxlamışdır.

Bəzən müəllim şagirdin bütün qəlbini doldurur. Kimimiz bunu anamız və ya atamız, işıqlı gələcəyimizin maarifçisi kimi, kimimiz isə çox yaxın dost kimi görür… Necə ola bilərik ki, belə görməsin? Onlarla nəyi paylaşmadıq? İbtidai məktəb illərində ailəmizi tərk etdiyimiz üçün ağlayanda yanımızda müəllim yox idi? Yoxsa birinci müəllimimiz problemimiz olanda fərqinə varıb bizə təsəlli verməyə çalışmayıb? Müəllim dəyişdiyi üçün hansımız üsyan etmədik?  Hansımız kiçik qəlbimizdə o böyük fırtınaları yaşamamışıq? Hansımız müəllimdən ayrıldığımız üçün ağlamamışıq? Yaxud hansı müəllimlərimiz göz yaşlarımızı əsirgəməyib? Hansımız o göz yaşlarını nə qədər gizlətsə də, görməmişik? Ən böyük arzularını bizim üçün saxlamadılarmı? Bizi az da olsa dualarına daxil etmədilərmi? Hamımızın yaşadığımız bu kimi hadisələrin başqa heç bir nümunəsini görə bilmirik, müəllimsiz də başqalarına öyrədə bilmirik…

Şagird üçün müəllim nədir? Müəllim şagird üçün gecənin ən parlaq simasıdır. Bəzən kiçik bir təbəssüm, bəzən də böyük göz yaşlarıdır.  Bəzən ağrının dərmanı, bəzən də ürək bulanması üçün ən təsirli yapışqandır.  Həyatımızın başlanğıc nöqtəsini təyin edən və sonunu istiqamətləndirən onlar deyilmi?  Burada müəllim tələbə üçün bir həyatdır.

Müəllimlər ən gözəl və ən gözəl sözlərin belə təsvir edə bilmədiyi, lakin dünyanın ən gözəl sözlərindən daha çox təsvir olunmağa layiq insanlardır. Onlar ən xüsusi, ən fəzilətli və ən tərifəlayiq insanlardır. Hamımızın həyatımızda unuda bilməyəcəyimiz və nümunə götürə bilməyəcəyimiz müəllimlər var. Bu müəllimlər həyatımızda öz izlərini qoyublar. Ömrünü həsr etdiyi bu peşənin haqq-ədalətini layiqincə yerinə yetirməyə çalışan bütün müəllimlərin qarşısında baş əyirəm, onların qəlbinə toxunuram.

Müəllimlər ən gözəl və ən bəzəkli sözlərin belə təsvir edə bilmədiyi, lakin dünyanın ən gözəl sözlərindən daha çox təsvir olunmağa layiq insanlardır. Onlar ən xüsusi, ən fəzilətli və ən tərifəlayiq insanlardır. Hamımızın həyatımızda unuda bilməyəcəyimiz və nümunə götürə bilməyəcəyimiz müəllimlər var. Bu müəllimlər həyatımızda öz izlərini qoyublar. Ömrünü həsr etdiyi bu peşənin haqq-ədalətini layiqincə yerinə yetirməyə çalışan bütün müəllimlərin qarşısında baş əyirəm, onların qəlbinə toxunuram.

Müəllim sevgisi

Müəllim məktəb həyatımızın başlanğıcında tanıdığımız və qarşılaşdığımız bir insandır. İlk görəndə bir az utansaq da, sonradan öyrəşirik. Onlar bizim bəzi problemlərimizi paylaşdığımız və birlikdə həll etdiyimiz insanlardır. İlk müəllimimizi görəndə bir az utansaq da, əslində bizə həqiqəti öyrədən insandır.

Müəllim bizə məktəbdə təkcə hərfləri, rəqəmləri, yazı və oxumağı deyil, həm də həyatda səhvlərin haqqını öyrədən insandır.

Nə qədər səhv etsək də, bizə əsəbiləşməyən, bizi nə qədər sevdiyini, bağışlayan odur. Bəzi müəllimlər qışqıranda qorxsaq da, hər müəllim yaxşıdır.

Müəllimlər həmişə bizim üçün əllərindən gələni edir və yaxşı məktəblərə getməyimizi və yaxşı iş görməmizi istəyirlər.

İbtidai sinif müəllimim mənə həmişə deyirdi ki, “mən bilirəm ki, sən bacarırsan”. Onun üçün azacıq da olsa əlimdən gələni edirəm.  Müəllimim mənə deyirdi ki, heç vaxt yalan danışma, həmişə dürüst olmalısan. Bəzi insanların fikrincə, müəllimlər sadəcə olaraq mühazirə oxuyan və gedən insanlardır.  Əslində müəllimlər təkcə dərs deyən deyil, həyatın çətinliklərini də izah edən insanlardır.

Hər bir müəllim şagirdlərinə təkcə dərs deyil, həm də həyat dərsi verməsi ilə sevinir və fəxr edir.

Müəllimlərimiz bizi maarifləndirir. Bu, bizə ana şəfqətini və ata dəstəyini hiss etdirir. Ömrünü bu peşəyə həsr etmiş, işini sevən, özündən çox tələbələrini düşünən müəllimlərimiz var ki, onların qarşısında hörmətlə baş əyməliyik.  Ölkəmizdə müəllimlərin çoxlu problemləri var.  Bunlardan ən əsası gənc nəslin müəllimlərə hörmətini itirməsidir. Müəllimlər təkcə kitab dərsi keçmir. Bəzən o, bizə həyat dərsləri də deyir ki, həyata baxışımız dəyişir. Verdikləri məlumatları şagirdin beyninı yazırlar.

Ona görə də müəllimlər günü var. Oktyabrın 5 – i müəllimlərimizin əhəmiyyətini və zəhmətini bir daha xatırlatmaq üçün elan edilmişdir. Ancaq bunlar hər gün xatırlanacaq insanlardır. Bütün müəllimləri zəhmətlərinə görə hörmətlə yad edir, əllərindən sevgi ilə öpürəm.