Heyder Eliyev haqqinda melumat
Heyder Eliyev haqqinda melumat saytımızda təqdim olunur.
Heydər Əliyev kimdir?
Heydər Əli Rızaoğlu Əliyev 1923-cü il mayın 10-da Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikasında anadan olub.
O, fəhlə ailəsinin övladı idi. 1939-cu ildə Naxçıvan Pedaqoji Texnikumunu bitirdikdən sonra təhsilini indi Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası kimi tanınan Azərbaycan Sənaye İnstitutunda davam etdirib. Lakin ölkədə müharibə getdiyi üçün təhsilini davam etdirə bilməyib.
Heydər Əliyev 1941-ci ildən Naxçıvan Muxtar Respublikası Xalq Daxili İşlər Komissarlığında və Naxçıvan Muxtar Respublikası Xalq Komissarları Məclisində şöbə müdiri vəzifəsində çalışmışdır. Sonra 1944-cü ildə dövlət təhlükəsizlik orqanlarına işə göndərilir.
Bu dövrdən dövlət təhlükəsizliyi təşkilatlarında çalışan Heydər Əliyev 1964-cü ildən Azərbaycan SSRİ Nazirlər Sovetinin dövlət təhlükəsizlik komitəsi sədrinin müavini, 1967-ci ildən isə sədri vəzifələrində çalışaraq briqada generalı rütbəsinə qədər yüksəlib. Daha sonra o, indi Sankt-Peterburq kimi tanınan Leninqradda özəl ali təhsil alıb. 1957-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin tarix fakültəsini bitirmişdir.
1969-cu ildə Azərbaycan KP MK-nın iclasında Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi seçilmiş və bununla da partiyada ən yüksək vəzifələrdən birinə gətirilmişdir. Daha sonra 1982-ci ilin dekabrında Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Siyasi Bürosunun üzvü seçildi və SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin birinci müavini təyin edildi. 20 ilə yaxın burada deputat işləyən Heydər Əliyev həm də 5 il SSRİ Ali Soveti sədrinin müavini işləyib.
1987-ci ilin oktyabrında o, Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Siyasi Bürosunun baş katibi olmuş Mixail Qorbaçovun həyata keçirdiyi “Yenidənqurma” və “Qlasnost” siyasətinə etiraz olaraq tutduğu vəzifədən istefa verdi.
1990-cı il yanvarın 20-də Qızıl Ordunun Bakıda apardığı böyük zülmə görə Azərbaycanın Moskvadakı nümayəndəliyinə gələrək bəyanat dərc etdirir. Bəyannamədə o, Sovet Rusiyası tərəfindən törədilən bu qanlı hadisəyə etirazını bildirib və əli olan şəxslərin cəzalandırılmasını tələb edib.
O, Dağlıq Monteneqro probleminin yaranması ilə başlayan prosesdə SSRİ-nin siyasətini tənqid edib. İstədiyi nəticəni almadıqdan sonra 1991-ci ilin iyununda Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası üzvlüyündən istefa verdi.
Ömrünün qalan hissəsini Azərbaycana qayıdan Heydər Əliyev bir müddət Naxçıvanda qaldı. Burada Azərbaycan Ali Sovetinin deputatı vəzifəsində çalışıb. 1991-1993-cü illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Sovetinin sədri və Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri vəzifələrində çalışıb. O, 1992-ci ildə Naxçıvanda keçirilən partiya qurultayında da Yeni Azərbaycan Partiyasının partiya sədri seçilib.
1993-cü ilə qədər ölkədə böhran siqnalları verilməyə başladı. Vətəndaş müharibəsi astanasında olduğu, müstəqillik təhlükəsi ilə üzləşdiyi üçün xalq Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlməsini istəyirdi. Bu hadisələrdən sonra hökumət Heydər Əliyevi Bakıya dəvət etdi və iyunun 15-də onu xidmətə çağırdı.
1993-cü il iyulun 24-də Milli Məclisin qərarı ilə Heydər Əliyev Azərbaycan Prezidenti təyin edildi. Qısa müddətdən sonra 1993-cü il oktyabrın 3-də keçirilən seçkilərdə xalq yenidən Heydər Əliyevi prezident seçdi.
1998-ci il oktyabrın 11-də keçirilən ümumi seçkilərdə nəticə dəyişmədi və Heydər Əliyev 76 faiz səs toplayaraq yenidən Azərbaycan Prezidenti seçildi. İctimaiyyət Heydər Əliyevin 2003-cü il oktyabrın 15-də keçiriləcək növbəti ümumxalq seçkilərində namizəd olmasını istəsə də, səhhətinin pisləşməsi səbəbindən bunu qəbul etmədi.
Xalqın hakimiyyətdə olmasını arzuladığı Heydər Əliyev 30 ilə yaxın siyasətdə fəal rol oynayıb. Xalqın Heydər Əliyevin hakimiyyətdə olduğu dövrdə ölkənin sosial, mədəni, iqtisadi və siyasi təlatümlər içində olduğu ən ağır şəraitdə belə hakimiyyətdə olmasını israrla istəməsi onun Azərbaycan tərəfindən nə qədər sevildiyinin göstəricisidir.
Heydər Əliyev səhhətində yaranan problemlərə görə seçkilərdə iştirak edə bilməsə də, oğlu İlham Əliyevi seçkilərdə dəstəkləməyə davam edib. Atasından aldığı irsi ən yaxşı şəkildə qoruyacağına inanan xalq 2003-cü il seçkilərində oğlu İlham Əliyevi prezident seçdi. Seçkilərdən qısa müddət sonra xəstəliyi ağır həddə çatan Heydər Əliyevin 2003-cü il dekabrın 12-də müalicə üçün getdiyi ABŞ-da vəfat edib.
Heydər Əliyev bir çox ölkələrdən çoxlu mükafatlar, medallar və fəxri doktorlar alıb. 4 dəfə Sovet Lenin ordeni alan Əliyev Qırmızı orden kimi bir çox Sovet ordenlərinə layiq görülmüş və iki dəfə Sosialist Qəhrəmanı elan edilmişdir. 13 aprel 1999-cu ildə Türkiyə Respublikasının o zamankı prezidenti Süleyman Dəmirəl tərəfindən “Atatürk Sülh Medalı” ilə təltif edilib.
Bunlardan başqa o, 1997-ci ildə Ukraynada “Yaroslav ordeni”, 2001-ci ildə Moskva Dövlət Universitetinin “Fəxri professoru” və “Müqəddəs Apostol Andrey P.Ervozvanni ordeni ilə təltif edilmişdir.