Gune baxan 🌻haqqinda melumat

Gune baxan haqqinda melumat saytımızda sizlər üçün təqdim olunur. Demək olar ki, dünyada ən çox qızartmalarda istifadə olunan yağ günəbaxan yağıdır. Bəs bu yağ haqqında nələr bilirik? Onun fayda və zərərləri haqqında kifayət qədər məlumata sahibikmi?

Günəbaxan yağı 🌻

Kartof qızartmasının mütləq olması lazım olan günəbaxan yağı haqqında tez-tez verilən suallar
Yeməklərə dad verən elementlər arasında istifadə edilən yağ və ədviyyatlar çox önəmlidir. Tercih edilən yağın növü və keyfiyyəti yeməyin dadına təsir edəcək. Bunlar soğanın çəhrayı rəngə çevrilməsinə və tomat pastasının dadını çıxarmasına imkan verən yemək yağlarıdır. Qarğıdalı mikrobu, zeytun yağı, fındıq yağı, kanola yağı ilə yanaşı, günəbaxan yağını da mətbəxlərdə tez-tez görürük.

Günəbaxan həyatımızın hər sahəsində mövcud olan məhsuldar və bol bitkidir. Trakya bölgəsində və Mərmərədə intensiv şəkildə yetişdirilən günəbaxan çayımıza toxum kimi, yeməklərimizə isə yağ olaraq qayıdır. Bu rayonlarda günəbaxançılıq sayəsində ölkədə neftə olan tələbatın böyük hissəsi ödənilir.

Günəbaxan yağı ilə bağlı bu yazıda tarladan süfrəmizə gələn günəbaxan hekayəsinin şahidi olacaqsınız. Eyni zamanda bitki mənşəli yağ olduğu üçün faydalarını eşidəndə bu yağdan daha şüurlu istifadə edəcəksiniz. Yeməklərinizə ləzzət qatan günəbaxan yağı haqqında bilməli olduğunuz və maraqlandığınız şeylər…

Günəbaxan yağı və onun xüsusiyyətləri

Bu gün yeməkdə istifadə olunan yağların 20%-i heyvanlardan, 80%-i isə bitkilərdən alınır. Bitki yağları da xüsusi olaraq yetişdirilən və nəzarət altında olan tarla bitkilərindən ibarətdir. Bu bitkilərdən biri günəbaxandır. Günəbaxandan alınan yağın xüsusiyyətlərini aşağıdakı kimi ifadə etmək olar:

Günəbaxan yağı günəbaxan bitkisindən alınan, yağ tərkibi 40%-45% arasında dəyişən bitki yağıdır. Bu bitkinin toxumlarından əldə edilir. Ölkəmizdə və dünyada mühüm yeri olan günəbaxan yağına ümumiyyətlə yemək yağı kimi üstünlük verilir.

Mətbəxlərdə maye formada və marqarinin xammalı kimi mövcuddur. Açıq sarı rəngə malik təmizlənmiş yağ növüdür. Günəbaxan bitkisindən alınan yemək yağları sağlamlıq üçün daha faydalı olduğundan bu yağa tələbat kifayət qədər yüksəkdir. Günəbaxan bitkisinin gövdə hissələri kənd yerlərində və fabriklərdə yanacaq kimi də istifadə olunur. Günəbaxan toxumdan gövdəyə qədər faydalı bitkidir. Bəzi kosmetik məhsullarda da üstünlük verildiyi üçün günəbaxan yağının istifadə sahəsinin kifayət qədər geniş olduğunu söyləyə bilərik.

Ağılda sual işarəsi qoyan bir məsələ var. “Günəbaxan yağı necə yazılır?” Türk Dil Qurumunun hazırladığı bələdçidə iki sözün birləşməsindən ibarət “Günəbaxan” birlikdə yazılıb. Ayrı-ayrı yazım yanlış istifadədir. Düzgün yazılış “günəbaxan” olmalıdır. Bu məsələdən sonra başqa bir sual işarəsi “Günəbaxan yağı donurmu?” Bu baş verəcək. Yağ 0 ilə -6 dərəcə arasında dondura bilər.

Günəbaxan yağının istehsalı🌻

Günəbaxan bitkisi Mərmərə və Trakya bölgəsinin iqliminə yaxşı uyğunlaşıb. Bu rayonlarda məhsuldarlıq yüksək olduğundan günəbaxan yağı zavodları və yağlı günəbaxan istehsalı boldur. Məlumdur ki, son illər dünyada günəbaxan istehsalı 23 milyondan çox olub. Türkiyə günəbaxan yağı istehsal edən ilk 10 ölkə arasındadır. Günəbaxan yağı istehsal edən ölkələr arasında Rusiya, Ukrayna və Argentina diqqəti cəlb edir. Bu ölkələrin dünya istehsalında 53% payı var.

Zavodun toxumları emaldan sonra presləmə və çıxarma prosesləri ilə yağa çevrilir. Toxumlar emaldan əvvəl yuyulur və tozdan təmizlənir. Sonra xam neftin tərkibindəki sərbəst yağ turşuları təmizlənir.

Ağartma prosesi vakuum üsulu ilə baş verir. Buxar prosesi ilə bitki qoxusu çıxarılaraq ləzzət və yağ qoxusu əldə edilir. Yağlar filtrasiya prosesi ilə daha şəffaf olur. Bu proseslərdən keçən yağlar qalay qutularında saxlanılır. Gözləyən günəbaxan yağları bazarda satılmaq üçün müxtəlif məntəqələrə göndərilir.

Qida sənayesində çox məqsədli istifadə edilən günəbaxan yağının qiymətləri şirkətlər arasında dəyişə bilər. Günəbaxan yağının 1 litrinin qiyməti 7 manatdan başlayır və 15 manata qədər ola bilər. İllər arasında qiymət fərqləri hər il dəyişən iqlim şəraiti və quraqlıqdan qaynaqlanır. Dəyişən mövsüm şərtləri istehsalın miqdarına və qiymətinə təsir göstərir.

Günəbaxan Yağının Kalorisi və Qidalanma Dəyəri

Günəbaxan yağı qida dəyəri yüksək olan yağdır. Tərkibində 15% doymuş və 85% doymamış yağ var. Tərkibində yüksək protein var. Neft hasilatından qalan hissələr sellüloz kimi istifadə olunur. E vitamini baxımından da çox qiymətlidir. Tərkibində pəhriz xolesterolu yoxdur. Tərkibində Omeqa-3 və Omeqa-6 yağ turşuları da var. Təxminən 1 qram günəbaxan yağının kalori miqdarının 9 kkal olduğu bilinir.

Günəbaxan Yağının Faydaları Nələrdir?

Günəbaxan yağı yeməklərdə quyruq yağı və heyvan yağları yerinə istifadə edildiyi üçün pis xolesterini də azaldır. Tərkibində A, D, E, K vitaminləri var. Bu vitaminlər hər bir insanın qəbul etməli olduğu vitaminlərdir.
Tərkibində çoxlu doymamış yağ turşuları olduğu üçün beyin inkişafına müsbət təsir göstərir.
Qan təzyiqini, qan dövranını və xolesterini tənzimləyən sağlam yağ seçimidir. Astma xəstələrini də yüngülləşdirir

Bir növ yağdır. Astma tutmalarının təsirlərini minimuma endirmək qabiliyyətinə malikdir.
Diabet xəstələrinin insulin ehtiyacını ödəmək də günəbaxan yağının faydaları arasındadır.
Heyvan yağlarına nisbətən maddələr mübadiləsinə daha güclü təsir göstərir.
Tərkibində Omeqa-3 olduğu üçün orqanizmə yoluxma riskini aradan qaldırır və hüceyrələrin yenilənməsini təmin edir. Hüceyrələri yenilədiyi üçün kosmetik məhsullarda üstünlük verilir.
E vitamini sayəsində immunitet sistemini gücləndirir və ürək xəstəlikləri riskinin qarşısını alır. Bədən üçün antioksidant hesab olunur.
günəbaxan yağının faydaları
Günəbaxan yağının zərərli təsirləri nələrdir?
Bitki və heyvan yağlarının həddindən artıq istehlakı insanda narahatlıq yaradacaq. Mətbəxlərin vazkeçilməz, yeməklərin əvəzolunmazı olan günəbaxan yağının zərərlərini belə ifadə edə bilərik:

Qızardılmış yeməklərdə üstünlük verildikdə bir dəfə istifadə edilməlidir. Qızdırılan və çox uzun müddət saxlanılan yağ sağlamlıq üçün təhlükə yaradır. Xərçəng riski yaradır.
Həddindən artıq istehlak insanlarda sızanaq və yağlılığa səbəb olur. Sağlamlıq baxımından hər hansı risk görmək istəmirsinizsə, onu yeməklərə əlavə edib kifayət qədər miqdarda istifadə etməyiniz məsləhətdir. Həddindən artıq istehlak da damarlarda tıxanmaya səbəb ola bilər. Bu vəziyyət ürək xəstəliklərinə yol açır.
Qadınlarda menopoz zamanı günəbaxan yağının həddindən artıq istehlakı döş xərçəngi riski yaradır. Kişilərdə prostat xərçəngi riski daşıyır. Mümkün bir xəstəliyin qarşısını almaq üçün istifadə orta səviyyədə olmalıdır.

Günəbaxan yağının istifadəsi

Mütəxəssislər günəbaxan yağı və zeytun yağı ilə bağlı fikir ayrılığına düşmürlər. Bəzi həkimlər bildirirlər ki, hər bir yağ növünün minimum miqdarda istehlakı heç bir zərər verməyəcək.

Yeməklərdə ümumiyyətlə günəbaxan yağına üstünlük verilir. Ət və tərəvəz yeməklərində asanlıqla istifadə edilə bilər. Yüngül olduğu üçün salat və souslarda da istehlak edilir. Şorbalarınıza dad qatmaq üçün şorba sousları üçün də uyğundur. Ən çox istifadə edilən qida növü qızardılmış qidalardır. Yüksək istiyə davamlı olduğu üçün tərəvəz, xəmir və küftə qızardarkən rahatlıqla istifadə edə bilərsiniz.

Ağız yaralarını sağaltmaq üçün də istifadə edilən günəbaxan yağı soyuq pres üsulu ilə istehsal olunur. Ağızda bir neçə dəqiqə saxlanılaraq tətbiq edilir. Müalicə üçün üstünlük verilən bu yağı udmamalısınız. Ağız qarqarası olaraq seçildikdə yuxusuzluğa və baş ağrılarına yaxşı olduğu bilinir. Aşpazlıq və sağlamlıq sahəsində, eləcə də təmizlik və kosmetika sahəsində üstünlük verilir. Bəzi sabunlarda əlavə tərkib hissəsi kimi üstünlük verilir.

Günəbaxan yağı xarab olurmu?

Günəşə məruz qalan bütün qidaların xarab olma ehtimalı var. Günəbaxan yağınızın uzun ömürlü olmasını təmin etmək üçün onu tünd şüşə qabda saxlamaq məsləhətdir. Günəbaxan yağının uzunömürlülüyünü təmin etmək və dadını itirməmək üçün onu sərin yerdə saxlamaq olar. Bir dəfədən çox qızdırılan və istifadə edilən yağların qısa müddətdə xarab olma ehtimalı var. Xarab olmuş yağlar mədə və bağırsaqlarınıza mənfi təsir edəcək.