20 yanvar haqqinda melumat

2 weeks ago

20 yanvar haqqinda melumat saytımızda sizlərçün təqdim olunur.

Azərbaycanda 1990-cı il yanvarın 20-də sovet ordusunun Bakıda və digər əyalətlərdə törətdiyi qadın və uşaq qətliamının qurbanlarının xatirəsi anılır.

Tarixə “Qanlı Yanvar” kimi düşmüş qətliamın acısı üstündən 32 il keçməsinə baxmayaraq bütün azərbaycanlıların qəlbində təzədir. Azərbaycanda da qəhrəmanlıq dastanı kimi yadda qalan Qanlı Yanvar hadisələri həm də 70 illik sovet əsarətindən sonra müstəqilliyin əldə edilməsində mühüm dönüş nöqtəsi kimi qiymətləndirilir.

Qanlı Yanvar hadisələri Sovet İttifaqının dağılmasını sürətləndirdi və azərbaycanlılarda müstəqillik şüurunu alovlandırdı. Hadisələrin əsasını Qarabağ problemi təşkil edirdi.

1980-ci illərin sonunda ermənilər Qarabağın Azərbaycandan ayrılması istiqamətində fəaliyyətini gücləndirdilər və 1989-cu ilin dekabrında Ermənistan Sovet Respublikasının Ali Soveti Qarabağın Ermənistana birləşdirilməsi haqqında qərar qəbul etdi.

Bu qərara azərbaycanlılar reaksiya verdi və Bakıda yüz minlərlə insanın iştirak etdiyi mitinqlər keçirildi. Ermənilərin və sovet administrasiyasının artan torpaq tələblərinə münasibət bildirmək üçün insanlar Bakının Azadlıq meydanına axışırdılar.

Davamlı mitinqlər sovet idarəsini əsəbiləşdirir və Bakıya qoşun yeritmək qərarı verilir. Camaat şəhərin və Bakıdakı hərbi hissələrin giriş yollarını bağlayıb.

Birincisi, 1990-cı il yanvarın 19-da Azərbaycan televiziyasının enerji təchizatçısı sovet kəşfiyyatı tərəfindən partladıldı. Axşam saatlarında 26 min nəfərlik sovet ordusu zirehli texnika ilə 5 istiqamətdən Bakıya daxil oldu.

Sovet ordusu silahsız dinc əhalinin üzərinə güllə yağdıraraq şəhərə çatmışdı
Sovet ordusu onların qarşısını almağa çalışan silahsız dinc əhalinin üzərinə güllə yağdıraraq şəhərə çatmışdı. Tanklar və ağır zirehli texnika insanların üzərinə sürülüb, təcili yardım maşınları və sərnişin avtobusları atəşə tutulub. Həmin gecə Bakıda 130 dinc sakin həyatını itirdi.

Sovet ordusu qırğınlarını Neftçala və Lənkəran kimi digər vilayətlərdə də davam etdirmiş, ümumilikdə 147 dinc azərbaycanlı 20 Yanvar qırğınının qurbanı olmuşdur. Hadisələrdə 744 nəfər yaralanıb, 400-ə yaxın insan sovet ordusu tərəfindən saxlanılıb.

Bakıda sovet administrasiyası tərəfindən fövqəladə vəziyyət elan edilsə də, şəhər tamamilə sovet ordusu tərəfindən nəzarətə götürülsə də, xalq yenidən küçələrə axışıb və şəhidlərin dəfn edilməsinə başlanılıb.

Şəhidlər 1918-ci il martın 31-də ermənilərin hücumları nəticəsində həyatını itirən azərbaycanlıların dəfn olunduğu, sonralar sovet dövründə parka çevrilən Dağ parkında dəfn edilib. Meyitlər Azadlıq Meydanında toplanaraq oradan insanların çiyinlərində basdırılıb, daha sonra Şəhidlər Hiyabanı adlı şəhid məzarlığına gətirilərək yan-yana dəfn edilib. Dəfn mərasimlərində 1 milyona yaxın insan iştirak edib.

Qanlı Yanvar qırğını azərbaycanlıların sovet idarəçiliyinə inamını tamamilə sarsıtdı və ölkənin müstəqilliyinə aparan proses başladı.

32 ildir ki, azərbaycanlılar hər il yanvarın 20-də şəhidlər məzarlığına axışır, əllərində 20 Yanvar qurbanlarının rəmzinə çevrilmiş qərənfillər tutur, müstəqillik odunu alovlandıranlara öz minnətdarlıqlarını bildirirlər.

20 Yanvar haqqinda melumat ve seir

20 Yanvar haqqinda melumat ve seir toplusunu təqdim edirik.

KÜLÜM GÖZLƏYİR
(20 Yanvar 2019)
İgidlərim şir olacaq,
Vətən bütöv, bir olacaq,
Yurdlar əziz pir olacaq,
Gələcək o ilim mənim.

Bülbül havalanıb uçmur,
İnciyibdi, qönçəm açmır,
Daha qızlar dərib qaçmır,
Qəribsəyib gülüm mənim.

Yurd sarıdan üzüm qara,
Qisas hara, söhbət hara?
Düşmənə vuracam yara,
Uzanacaq dilim mənim.

Qürurum, vüqarım enməz,
Hərarətim, odum sönməz,
Qarabağdan üzüm dönməz,
Yol gözləyir külüm mənim.

Müəllif: Mayil Dostu

20 YANVAR
Bu gün arzumuzun azadlıq günü,
Bu gün azadlığın zurvə günüdür.
Ulu babaların səpdiyi dəni,
Göyərdən millətin zərbə günüdür.

Bu gün min illərlə gələn yollarıın,
Sabaha açılan hür qapısıdır.
Haqqını istəyən mərd oğulların,
Şərəflə keşdiyi nur qapısıdır.

Bu gün yer üzündə ən qədim xalqın,
Özünə yenidən dönüm anıdır.
Vətəni canından çox sevənlərin,
Vətən qarşısında imtahanıdır.

Bu gün hüzün günü, qəm günü deyil,
Fəxarət günüdür, qürur günüdür.
Xalqın varlığını təsdiq eləyən,
Şərafət günüdür, möhür günüdür.

Bu gün öz qanıyla yazdı bu millət,
Ən yeni tarixin salnaməsini.
Ucaldı müqəddəs şəhidləriylə,
Çatdırdı dünyaya haqqın səsini.

Bu gün azadlığın, müstəqilliyin,
Qan ilə yazılmış təməl günüdür.
Ölümün üzünə dik baxa-baxa,
Özgür yaşamağın bədəl günüdür.

Bu gün ürəklərdən qorxunun, xofun,
Ölümün əliylə çıxan günüdür.
Millətin divləri, əjdahaları,
Birliyin gücüylə yıxan günüdür.

Müəllif: Müzəffər Məzahim

<<<20 YANVAR – YAZARLAR.AZ>>>

QİSAS DADIR
Yavaş yeri, asta dolan,
Bu torpaqda şəhid yatır!
Çiçək deyil burada solan,
Qərənfildi qanda batır!

Salam söylə, endir başın,
Şəhid ruhu inciməsin!
Nalə çəksin, öpsün daşın,
Zəminxarə səngiməsin!

Güllə səsi gəlir burdan,
Burda səssiz ruh ağlayır!
Can alışır burda qordan,
Burda ələm, qəm çağlayır!

Müqəddəsdi o qara daş,
Müstəqillik, İstiqlaldı!
Əli yalın gedən savaş,
Özgürlüyə çığır saldı!

Bu torpağı Vətən etdi,
Cərgə – cərgə gömülən can!
Bayraqları bayraq etdi,
Köynək – köynək tökülən qan!

Asta yeri, təzimlə dur ,
Bu torpaqda şəhid yatır!
Qaytar yurdu, əzmlə dur,
Şəhid qanı qisas dadır!

Müəllif: Təvəkkül Goruslu

Bəxtiyar Vahabzadə:Şəhidlər

Qatil gülləsinə qurban gedərkən,
Gözünü sabaha dikdi şəhidlər.
Üçrəngli bayrağı öz qanlarıyla
Vətən torpağına çəkdi şəhidlər.

Zalım öyünməsin zülmləriylə,
Min bir böhtanıyla, min bir şəriylə.
Həqiqət uğrunda ölümləriylə
Ölümü kamına çəkdi şəhidlər.

O şənbə gecəsi, o qətl günü, –
Mümkünə döndərdik çox namümkünü.
Xalqın qəlbindəki qorxu mülkünü,
O gecə dağıdıb sökdü şəhidlər.

Tarixi yaşadıb diləyimizdə,
Bir yumruğa döndük o gecə biz də.
Yıxıb köləliyi ürəyimizdə
Cəsarət mülkünü tikdi şəhidlər.

Onlar susdurulan haqqı dindirər,
Qaraca torpağı qiymətləndirər.
Donan vicdanları qeyrətləndirər,
Axı, el qeyrəti çəkdi şəhidlər.

Bilirik, bu bəla nə ilkdi, nə son,
Ölürkən uğrunda bu ana yurdun.
Quzu cildindəki o qoca qurdun,
Doğru, düz cildini çəkdi şəhidlər.

Dözdü hər zillətə, dözdü hər şeyə,
“Dünyada mənim də haqqım var”, – deyə
Kütləni xalq edən müqaviləyə
Qanıyla qolunu çəkdi şəhidlər.

İnsan insan olur öz hünəriylə,
Millət, millət olur xeyri, şəriylə.
Torpağın bağrına cəsədləriylə,
Azadlıq tumunu əkdi şəhidlər.

QABİL: Mərsiyə

Gecəni atəş ilə qırmızı dan eylədilər,
Xalqımı-millətimi güllə-baran eylədilər!

Tutulub vahimədən nitq bu gün, dil bu səhər,
Bəzəyib Abşeronu qanlı qərənfil bu səhər,
Bakı fəryad eyləyir, gözdən axır sel bu səhər.
Gəmilər nalə çəkir, ərşə çıxır zil bu səhər,
Gecəni atəş ilə qırmızı dan eylədilər,
Xalqımı-millətimi güllə-baran eylədilər!

Öz Qızıl ordumuzun Yurdumuza qəsdinə bax,
Üstümə tank yeridən fitnəkarın şəstinə bax,
Gözü qanımla xumar düşmənimin məstinə bax,
Qara bayraqlarımın cərgəsinə, dəstinə bax,
Gecəni atəş ilə qırmızı dan eylədilər,
Xalqımı-millətimi güllə-baran eylədilər!

Öldü gənc, öldü uşaq, öldü gəlin-qızlarımız;
Ölmədi! Şanlı şəhid oldu neçə yüzlərimiz,
Bu saat Kərbübəla düzləridir düzlərimiz;
Necə qan ağlamasın üzlərimiz-gözlərimiz?!
Gecəni atəş ilə qırmızı dan eylədilər,
Xalqımı-millətimi güllə-baran eylədilər!

Kim görüb böylə, mərasim ola milyonlar ilə?
Bakı insan axınıyla dola milyonlar ilə,
Salına şanlı şəhidlər yola milyonlar ilə,
Analarla bacılar saç yola milyonlar ilə,
Gecəni atəş ilə qırmızı dan eylədilər,
Xalqımı-millətimi güllə-baran eylədilər!

Qəbrin üstündə də heç kukla olar çanta ilə,
Ağ gəlinlik fatası… qırmızı al lenta ilə,
Bəs Kremlin görəsən fərqi nədir Xunta ilə?!
Açınız tarixi, həm indi elə, onda elə…
Gecəni atəş ilə qırmızı dan eylədilər,
Xalqımı-millətimi güllə-baran eylədilər!

Düşdü dildən-dilə bu qətl, bu matəmgahımız,
Çatdı hər ölkəyə bu şərhi-bəyani ahımız,
Gördü aləm ki aman… cəlladımızmış şahımız…
Yoxsa da bir kəsimiz, vardı fəqət, Allahımız,
Gecəni atəş ilə qırmızı dan eylədilər,
Xalqımı-millətimi güllə-baran eylədilər!

Hər qızıl güllü məzar – sinəmizin dağı, məzar!
Əyilir üstünə göy qübbəsinin tağı, məzar!
Hər məzar qanlı beşik – laylaları ağı, məzar!
Dayanıb kam alacaq bizdən hələ yağı, məzar!
Gecəni atəş ilə qırmızı dan eylədilər,
Xalqımı-millətimi güllə-baran eylədilər!

Ey Vətən oğlu, Vətən övladı, sil göz yaşını!
Qan haçan yerdə qalıb, tazələ öz yaddaşını!
Çox görüb, Qabil, Azərbaycanım işğal qoşunu,
Görməyib ancaq hələ böylə cinayət işini…
Yazmışıq təqvimə qan ilə bu yanvar qışını,
Gecəni atəş ilə qırmızı dan eylədilər,
Xalqımı-millətimi güllə-baran eylədilər!

20 YANVAR GÜNÜ ŞEİRİ

Müəllif: Əli Vəkil

Qəsdimizə durdular,
Sinəmizdən vurdular,
Günahsızdıq, qırdılar-
İyirmi yanvar günü!

Geriyə çəkilmədik,
Qorxu nədir bilmədik,
Şəhid olduq-ölmədik –
İyirmi yanvar günü!

Neçə-neçə qəhrəman,
Susduruldu həmin an,
Küçələrdə axdı qan-
İyirmi yanvar günü!

Bəla var başımızda
Dil açdı daşımızda
Qaldı yaddaşımızda
İyirmi yanvar günü.

20 YANVAR ŞEİRİ